از آنجا كه مداحي نيز از ديدگاه فني يك نوع آواز مذهبي است بنابر اين تسلط يك مداح بر اكثر دستگاهها و آوازها و رديفهاي موسيقي سنتي بسيار در پيشبرد اين هنر موثر خواهد بود.
بنابر اين در اين مبحث به معرفي تئوري دستگاههاي آواز خواهيم پرداخت و بطور مثال و فقط براي آشنايي عزيزان قسمتهايي از آواز افشاري كه توسط پير غلام اهل بيت مرحوم ايزدي خوانده شده را براي استفاده دوستان قرار خواهيم داد.
موسيقي سنتي ايراني داراي هفت دستگاه و پنج آواز ميباشد . هفت دستگاه وسعت و استقلال از خود دارند اما پنج مجموعه ديگر كه از خود مستقل نميباشند آواز ناميده ميشونددر گذشته به همگي اينها مقامات دوازده گانه ميگفتند . چهار آواز از اين پنج آواز در دستگاه شور و يكي در همايون ميباشد .
هر دستگاه تعدادي گوشه دارد كه گوشه ها از خود استقلال ندارند.. تعداد گوشه ها به حدود 230 گوشه ميرسد .از آنجا كه 7 نت اصلي وجود دارد . بنابراين هر دستگاه ميتواند هفت گوشه اصلي نيز داشته باشد . كه هر گوشه بر يك نت بخصوص تاكيد دارد . ( درآمد)
۱- دستگاه شور ( ۱۵گوشه )
اين دستگاه به دليل تنوع از دستگاههاي بسيار مهم است و اغلب حزن انگيز است
آواز ابوعطا شامل۹ گوشه
آواز بيات ترك ( يا بيات زند ) شامل ۱۲ گوشه
آواز دشتي شامل ۹ گوشه
آواز افشاري شامل ۹ گوشه
۲- دستگاه همايون شامل ۱۲ گوشه
آواز اصفهان شامل۱۱ گوشه
۳ - دستگاه سه گاه ( ده گوشه )
۴ - دستگاه چهارگاه ( ده گوشه )
۵ - دستگاه راست پنجگاه ( ۱۴ گوشه ) ( از دستگاههاي قديمي موسيقي ايراني و مشابه ماهور )
۶ - دستگاه نوا ( ۱۴ گوشه )